Bài chòi luôn rộn ràng câu hát, tiếng cười, níu chân du khách giữa miền Trung trầm mặc. Mỗi tối, trên sân khấu nhỏ, những làn điệu dân gian hòa cùng không khí sôi động, tạo nên một nét văn hóa độc đáo được lưu giữ qua bao thế hệ. Điều gì khiến hình thức giải trí này trở nên hấp dẫn đến vậy, hãy cùng U888 khám phá ngay trong bài viết sau!
Tìm hiểu sơ lược về bài chòi là gì?
Bài chòi không chỉ là một trò chơi dân gian quen thuộc ở Hội An mà còn là một loại hình nghệ thuật độc đáo, thấm đượm hồn quê miền Trung. Vang lên giữa trời là những câu hát dí dỏm, những màn đối đáp duyên dáng, mang theo hơi thở đời sống và vẻ đẹp văn hóa truyền thống người dân nơi đây.
Bộ môn kết hợp giữa trò chơi thẻ bài và diễn xướng dân ca, gồm hai hình thức là chơi bài và trình diễn. Tên gọi “bài chòi” xuất phát từ hình thức chơi độc đáo khi người tham gia ngồi trong các chòi lá, chia thành hai hàng, giao lưu qua từng câu hát, tạo nên bầu không khí sôi động, vui tươi.
Trước đây, hình thức giải trí này chỉ xuất hiện trong các dịp Tết hoặc lễ hội làng quê. Nhưng ngày nay, mỗi tối từ 19h, giữa lòng Hội An, du khách có thể hòa mình vào không gian văn hóa đặc sắc này.
Khám phá nguồn gốc ra đời của bài chòi
Vào cuối thế kỷ XVI, đầu thế kỷ XVII, cuộc sống của người dân miền Trung thường xuyên bị thú dữ quấy phá. Để bảo vệ làng xóm, họ dựng lên những chiếc chòi cao ven rừng, cắt cử thanh niên trai tráng luân phiên canh giữ mỗi đêm.
Giữa không gian tĩnh mịch, để xua tan nỗi buồn và giữ tinh thần tỉnh táo, những người canh gác đã sáng tạo ra những câu hò, câu hát đối đáp với nhau. Không dừng lại ở đó, họ còn kết hợp trò chơi bài tứ sắc vào hình thức giao lưu này, vừa chơi, vừa hô hát tạo nên không khí sôi động. Chính từ đây, hô bài chòi ra đời, đặt nền móng cho loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc mà ta vẫn thấy ngày nay.
Đặc điểm bài chòi miền Trung
Trải qua bao thế kỷ, đây không chỉ là một trò chơi dân gian mà còn trở thành một nét văn hóa độc đáo, gắn liền với đời sống tinh thần của người dân miền Trung. Hãy cùng U888 khám phá những điều làm nên nét đặc trưng của loại hình giải trí này nhé!
Bộ bài để chơi
Bộ bài chòi có nhiều điểm tương đồng với bài Tam Cúc nhưng đã được biến tấu để phù hợp với lối chơi đặc trưng. Một bộ chòi gồm 33 lá, mỗi lá mang tên gọi dân dã như Thằng Bí, Lá Liễu, Nhứt Nọc, Nhì Nghèo,.. Những quân này được vẽ trên giấy, sau đó dán lên các thẻ tre, tạo nên nét mộc mạc và gần gũi.
Mỗi thẻ tre chứa ba quân khác nhau, giúp tăng thêm tính ngẫu nhiên và hấp dẫn trong ván chơi. Bộ được chia thành ba pho gồm Pho Sách, Pho Văn, Pho Vạn, mỗi pho có 10 lá, kèm theo 3 lá lẻ đặc biệt gồm Cửu Điều Đen, Ông Ầm Đen, Tử Cẳng Đen. Các thẻ được làm với kích thước lớn, hoa văn rõ ràng để người chơi dễ dàng nhận diện.
Lời hát bài chòi
Lời hát được thể hiện qua bốn làn điệu chính là xàng xê, hồ quảng, xuân nữ và cổ bản. Đây là sự giao thoa tinh tế giữa những câu hát dân ca Nam Bộ và phong cách diễn xướng của nghệ thuật tuồng. Giai điệu đôi lúc khoan thai, sâu lắng, khi lại rộn ràng, dí dỏm, mang đậm sắc thái vùng miền. Kết hợp với cách hô hát duyên dáng, đầy biểu cảm của các nghệ nhân, bộ môn không chỉ là một trò chơi mà còn là một màn diễn cuốn hút, khiến bất cứ ai ngang qua cũng phải dừng chân thưởng thức.
Luật tham gia
Bài chòi không hề khó chơi, ai cũng có thể tham gia và tận hưởng niềm vui từ trò chơi dân gian độc đáo này. Game bắt đầu bằng tiếng trống giòn giã, thu hút sự chú ý của mọi người. Anh Hiệu, chị Hiệu – những người dẫn trò duyên dáng – sẽ hô hát mở màn, khuấy động không gian rồi giới thiệu từng quân. Người tham gia chọn ba quân khác nhau cho mình trước khi anh Hiệu, chị Hiệu tiến ra trước chòi, xóc ống thẻ và lần lượt rút bài.
Nếu chòi nào có quân bài được gọi tên, người chơi sẽ gõ mõ để báo hiệu. Mỗi lần trúng, bạn nhận được một lá cờ đuôi nheo, và chòi chiến thắng là chòi có đủ ba lá cờ tương ứng với ba quân bài. Khi đó, người thắng cuộc sẽ hô to, gõ mõ thật dài, và tiếng trống cán, trống tum vang lên báo hiệu niềm vui chiến thắng.
Bài chòi không chỉ là một trò chơi dân gian mà còn là hồn cốt văn hóa, mang đậm hơi thở truyền thống và gửi gắm những bài học ý nghĩa về cuộc sống. Hy vọng bài viết trên của U888 đã mang đến cho mọi người một cái nhìn sâu hơn về hình thức giải trí dân dã mang đậm bản sắc dân tộc này!
